Eerst even dit: Zet het idee dat er 'iets mis met je moet zijn' om naar een psycholoog te gaan uit je hoofd. Dit is niet zo.
Als je een gebroken been hebt, ga je naar het ziekenhuis. Als je last hebt van psychische klachten, ga je naar een psycholoog. Beschouw therapie als een manier om met je problemen en angsten aan de slag te gaan. Met welke klachten ga je naar een psycholoog? Hieronder zie je een aantal voorbeelden. Dit is geen volledig overzicht.
Angstklachten
Iedereen is wel eens bang. Gelukkig maar, want angst waarschuwt
je voor gevaar. Je schrikt bijvoorbeeld als je een brandlucht
ruikt. Je lichaam maakt zich klaar voor actie zodat je snel het
vuur kunt blussen of kunt vluchten. Dit is een gezonde reactie.
Maar wat als je je angstig voelt in situaties waarbij er eigenlijk
geen gevaar dreigt? Bijvoorbeeld wanneer je een gesprek voert, of
wanneer je alleen buiten bent. Of je maakt je vreselijke zorgen
over van alles en nog wat. Dan kan de angst je in de weg gaan
staan.
Paniek
Iemand met een paniekstoornis heeft regelmatig paniekaanvallen.
Dat betekent dat je onverwacht overvallen wordt door een
plotselinge golf van intense angst of intens onbehagen.
Als je een paniekaanval hebt, kun je het gevoel krijgen dat je gek
wordt, de controle verliest of doodgaat. Ook kun je het gevoel
krijgen los van jezelf te staan. Je krijgt acute lichamelijke
klachten, zoals hartkloppingen, koude rillingen, misselijkheid,
zweten, trillen, druk op je borst of een gevoel van ademnood of
verstikking.
Als je een keer een paniekaanval hebt gehad, ben je daarna vaak
bang dat je nog zo'n aanval krijgt. Ook kun je situaties gaan
vermijden waarin je verwacht weer een nieuwe paniekaanval te
krijgen, zoals bijvoorbeeld lichamelijke inspanning of onbekende
situaties.
Dwangklachten
Iemand met een dwangstoornis heeft last van dwanggedachten (obsessies) en/of dwanghandelingen (compulsies). Omdat deze vaak in combinatie voorkomen, wordt een dwangstoornis ook wel een Obsessieve-Compulsieve Stoornis genoemd.
Dwanggedachten zijn steeds terugkerende gedachten of beelden. Je weet meestal wel dat het vreemde en irrationele gedachten zijn, maar je kunt ze niet onderdrukken. Daardoor kunnen dwanghandelingen ontstaan. Dit zijn handelingen die je voor je gevoel steeds weer moet uitvoeren, bijvoorbeeld om je dwanggedachten te stoppen.
Deze gedachten en/of handelingen nemen veel tijd in beslag en zorgen voor serieuze problemen in je dagelijks leven.
Depressie
Normaal gesproken wisselt je stemming door de dag heen voortdurend, soms zelfs binnen een paar minuten. Eerst voel je je vrolijk, dan verdrietig, vervolgens tevreden en dan weer somber. Sombere gevoelens kunnen ook langer aanhouden: ieder mens heeft wel eens een dip. Zo'n sombere bui kan allerlei oorzaken hebben (zoals een ruzie of vermoeidheid) en verdwijnt meestal vanzelf, na een paar uur of een paar dagen.
Een sombere bui kan ook nog langer aanhouden. Bijvoorbeeld wanneer je je baan verliest of als je relatie wordt verbroken. Maar ook tijdens een langere periode van somberheid kun je vaak nog wel plezier beleven aan de leuke dingen in je leven. Aan een goed gesprek met vrienden, een leuke televisieserie, lekker eten of sporten bijvoorbeeld.
Een depressie is anders. Je hebt alleen nog negatieve gevoelens. De somberheid die je voelt is veel heftiger en blijft aanhouden. Niemand kan je opvrolijken, niets interesseert je meer. Je voelt je leeg en futloos. Je hebt het gevoel alsof er een soort grauwe deken over je heen is gevallen, waardoor dingen niet meer goed tot je doordringen. Je blijft maar in cirkeltjes denken. Vaak voel je je angstig of gespannen zonder te weten waarom. Het lukt op een gegeven moment niet meer om goed te functioneren in je werk of studie.
Trauma en PTSS
Ieder mens maakt nare dingen mee. Dat hoort bij het leven. Meestal verdwijnt zo'n nare gebeurtenis na verloop van tijd uit je dagelijkse gedachten. Maar sommige ervaringen zijn zo schokkend dat je ze niet kunt vergeten. Dat geldt bijvoorbeeld voor een ernstig verkeersongeluk, een overval, mishandeling of seksueel geweld. Of een aanslag of oorlogsgeweld. Als je zoiets meemaakt, kan dat je leven helemaal ontregelen. Het kost tijd om van zo'n gebeurtenis te herstellen. Je verwerkt de gebeurtenis langzaam. Hoelang zo'n verwerking duurt, is voor iedereen verschillend.
Maar het kan zijn dat het je, ook na lange tijd, niet lukt om deze schokkende gebeurtenis te verwerken. Dat merk je aan lichamelijke en psychische klachten. Je hebt bijvoorbeeld hartkloppingen, schrikt snel en bent somber. Als je zulke klachten hebt, heb je misschien een posttraumatische-stressstoornis (PTSS). Dan is de gebeurtenis zo schokkend voor je geweest, dat je continu last houdt van veel spanning en stress. Je leven na (=post) de schokkende (=traumatische) gebeurtenis is ernstig verstoord.
Stressklachten en Burn-out
Stress betekent spanning of druk. Stress is niet per definitie ongezond. Je hebt een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Maar als stress te lang aanhoudt, te vaak voorkomt en/of te groot is, kun je tussendoor niet goed herstellen. Dan is er sprake van ongezonde stress. Wanneer je te lang wordt blootgesteld aan een stress veroorzakende situatie, kan dat zorgen voor overbelasting en uitputting.
Bij een burn-out ben je opgebrand. Je voelt je lichamelijk en geestelijk totaal uitgeput. Een burn-out is het gevolg van langdurige stressklachten die steeds erger geworden zijn en waaraan je te weinig aandacht hebt besteed. Een burn-out is vaak werkgerelateerd, maar dit hoeft niet.